Zeznania majątkowe składane obowiązkowo przez urzędników są jednym ze sposobów ich nadzorowania przez lokalne społeczności. Służą one przede wszystkim monitoringowi wzrostu majątku danego urzędnika, którego wartość służby kontrolne mogą porównywać z oficjalnymi zarobkami danej osoby. W przypadku gdy urzędnik nie jest w stanie wytłumaczyć się ze wzrostu wartości swojego majątku wykazując swoje legalne dochody zachodzi podejrzenie posiadania nielegalnych dochodów, a w kontekście działalności podejrzenie korupcji.
Termin ustawowy i wyznaczony
Zasadą jest, że coroczne oświadczenie majątkowe przedstawia się do 30 kwietnia a na BIP publikuje się je niezwłocznie. Ustawodawca uregulował też sytuację, w której zobowiązany w ustawowym terminie nie zrobi tego. Wówczas, zgodnie z art. 24h ust. 5a ustawy o samorządzie gminnym, przewodniczący rady gminy, wojewoda lub wójt w ciągu 14 dni od dnia stwierdzenia niedotrzymania terminu wzywa osobę, która nie złożyła oświadczenia, aby to niezwłocznie uczyniła, wyznaczając dodatkowe 14 dni. Liczy się je od dnia skutecznego dostarczenia wezwania.
Kto komu składa oświadczenie majątkowe
Zgodnie z art. 24h ust. 3 radny składa je przewodniczącemu rady, a wójt i przewodniczący rady – wojewodzie. Natomiast zastępca wójta, sekretarz i skarbnik oraz kierownicy gminnych jednostek organizacyjnych (osoby zarządzające gminnymi osobami prawnymi) a także osoby wydające w imieniu wójta decyzje administracyjne składają oświadczenie wójtowi.
Poważne konsekwencje niezłożenia oświadczenia majątkowego
Skutki niezłożenia oświadczenia majątkowego w dodatkowym wyznaczonym terminie są bardzo poważne. Jeżeli obowiązku nie dopełniłby na przykład wójt czy radny, tracą oni mandat!
Pozostałe osoby są w razie zwłoki w złożeniu oświadczeń zagrożone utratą pracy, i to w trybie natychmiastowym. – W razie uchybienia przez nie terminowi do złożenia tych dokumentów właściwy organ odwołuje ich albo rozwiązuje z nimi umowę o pracę najpóźniej po upływie 30 dni od tego, w którym upłynął termin złożenia oświadczenia. (za dr dr Stefan Płażek )
Dokładne skutki niezłożenia oświadczenia majątkowego zależne jest od stopnia winy danego urzędnika. Można mówić tu o winie umyślnej, winie poprzez rażące niedbalstwo oraz najlżejszej formie winy tj. winie nieumyślnej.
Oczywiście trudno mówić o niedbalstwie czy winie nieumyślnej, gdy dany urzędnik nie składa oświadczeń majątkowych przez kilka lat!!
Sprawa odpowiedzialności wójta tolerującego takie zachowania i nie egzekwującego realizacji prawa w tym względzie to temat na oddzielny odcinek naszej samorządowej edukacji.
